Οι περισσότεροι από εμάς έχουν ακούσει κάποια στιγμή για τις ελεύθερες ρίζες και κυρίως για τις αρνητικές επιδράσεις που έχουν όχι μόνο στο δέρμα μας αλλά και στον οργανισμό μας συνολικότερα. Πάμε λοιπόν να κατανοήσουμε καλύτερα το τι είναι οι ελεύθερες ρίζες, γιατί επιδρούν αρνητικά και τι μπορούμε να κάνουμε ώστε να προστατευτούμε από αυτές.
Η ύλη αποτελείται από άτομα και μόρια, τα οποία περιέχουν ζεύγη ηλεκτρονίων τοποθετημένα σε στοιβάδες. Κάθε ζεύγος κινείται σε συγκεκριμένη περιοχή που ονομάζεται τροχιακό και τα ηλεκτρόνια κάθε ζεύγους περιστρέφονται γύρω από τον εαυτό τους σε αντίθετες κατευθύνσεις, γεγονός που τους προσδίδει σταθερότητα. Ελεύθερες ρίζες ονομάζονται άτομα ή μόρια που περιέχουν ένα ή περισσότερα ασύζευκτα ηλεκτρόνια και έχουν την ικανότητα αυτόνομης ύπαρξης.
Το ασύζευκτο ηλεκτρόνιο της τελευταίας στιβάδας των ελεύθερων ριζών ασκεί ισχυρή έλξη στα ηλεκτρόνια των γειτονικών μορίων με αποτέλεσμα να αποσπά από αυτά ηλεκτρόνια μέσω αντδράσεων που ονομάζονται οξειδωαναγωγικές. Ως αποτέλεσμα, ο ελεύθερες ρίζες οξειδώνουν (απομακρύνουν ηλεκτρόνια) βασικά κυτταρικά μόρια όπως DNA, πρωτεΐνες και λιπίδια, με αποτέλεσμα να διαταράσσουν τις φυσιολογικές κυτταρικές λειτουργίες.
Ο οργανισμός μας διαθέτει μια σειρά από αντιοξειδωτικούς μηχανισμούς, ώστε να αντμετωπίζει τις ελύθερες ρίζες και ιδανικά να υπάρχει μια ισορροπία μεταξύ των ελεύθερων ριζών και των αντιοξειδωτικών μηχανισμών. Η διατάραξη της ισορροπίας αυτής υπέρ των πρώτων ονομάζεται οξειδωτικό στρες. Το οξειδωτικό στρες μπορεί να είναι αποτέλεσμα μειωμένης σύνθεσης ή λειτουργίας ενδογενών αντιοξειδωτικών πρωτεϊνών (π.χ. λόγω μεταλλάξεων) ή μειωμένης διαιτητικής πρόσληψης αντιοξειδωτικών ουσιών (π.χ. βιταμίνης C). Τις περισσότερες φορές ωστόσο, το οξειδωτικό στρες είναι αποτέλεσμα αυξημένης παραγωγής ελεύθερων ριζών, η οποία μπορεί να προκληθεί από διάφορους παράγοντες, όπως η έκθεση σε ακτινοβολία, η χορήγηση φαρμάκων, η μη ισορροπημένη διατροφή, η ρύπανση, το κάπνισμα κ.α.
Πώς επηρεάζουν όμως οι ελεύθερες ρίζες ο δέρμα μας; Ένας από τους βασικότερους τρόπους με τους οποίους οι ελεύθερες ρίζες επηρεάζουν το δέρμα είναι η γήρανση. Ενώ η γήρανση είναι μια φυσιολογική διαδικασία που συμβαίνει με την πάροδο του χρόνου, η φωτογήρανση έιναι μια διακριτή περίπτωση που προκαλείται από την έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία. Κατά την έκθεση στην ακτινοβολία, αυξάνεται σημαντικά ο αριθμός των ελεύθερων ριζών με αποτέλεσμα την αλλοίωση της δομής των ινών κολλαγόνου αλλά και την αποσύνθεσή του. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ένα δέρμα που χάνει την ελαστικότητά του, είναι πιο χαλαρό και εμφανίζει ρυτίδες.
Επιπλέον, οι ελεύθερες ρίζες επηρεάζουν την δομή των λιπιδίων των κυτταρικών τοιχωμάτων με αποτέλεσμα την κατάρευση της κυτταρικής μεμβράνηες. Τελική συνέπεια αυτού, είναι ο ανεπανόρθωτος τραυματισμός του κυττάρτου με αποτέλεσμα τον θάνατό του και απώλεια των μορίων νερού που αυτό περιέχει. Το δέρμα έτσι, χάνει απαραίτητη ενυδάτωση και εμφανίζει λεπτές γραμμές και ρυτίδες.
Από όλα τα παραπάνω, γίνεται αντιληπτό ότι η μείωση της ποσότητας των ελεύθερων ριζών είναι εξαιρετικής σημασίας για ένα υγιές και νεανικό στην όψη δέρμα. Οι δύο βασικές μέθοδοι που μπορούμε να ακολουθήσουμε για την αντιμετώπισή τους είναι η μείωση της παραγωγής τους και η εξουδετέρωσή τους μέσω της αυξημένης ποσότητας των αντιοξειδωτικών.
Η μείωση του αριθμού των ελεύθερων ριζών μπορεί να επιτευχθεί με αποφυγή των παραγόντων που επάγουν την δημιουργία τους. Οι βασικότεροι από αυτούς τους εξωτερικούς παράγοντες που μπορούμε να περιορίσουμε είναι η έκθεση στην υπεριώδη ηλιακή ακτινοβολία, το κάπνισμα και η ρύπανση. Η μη ισορροπημένη διατροφή είναι επίσης μια συνήθεια που συμβάλει σημαντικά στην αυξημένη παραγωγή ελεύθερων ριζών.
Εφόσον όμως η παραγωγή ελεύθερων ριζών είναι αναπόφευκτη, η χρήση αντιοξειδωτικών προϊόντων είναι εξαιρετικής σημασίας. Κοσμητολογικά προϊόντα όπως κρέμες ή οροί που περιέχουν βιταμίνη C, βιταμίνη E,CopperPCA, συνένζυμο Q10 ή πολυφαινόλες συμβάλλουν σημαντικά στην απαραίτητη για το δέρμα αντιοξείδωση. Σύμφωνα με πολλές μελέτες, όταν αντιοξειδωτικά εφαρμόζονται απευθείας στο δέρμα, προσφέρουν προστασία από την ηλιακή ακτινοβολία και διαγείρουν την παραγωγή κολλαγόνου.
Ωστόσο, πέρα από την χρήση αντιοξειδωτικων προϊόντων τοπικά, η εσωτερική αύξηση των αντιοξειδωτικών είναι εξίσου σημαντική και αυτό επιτυγχάνεται με την λήψη συμπληρωμάτων διατροφής. Συνολικά, μια κοινώς αποδεκτή μέθοδος για ολοκληρωμένη χρήση αντιοξειδωτικών είναι η χρήση κάποιου κοσμητολογικού προϊόντος που περιέχει ένα από τα παραπάνω συστατικά το πρωί και η λήψη αντιοξειδωτικού συμπληρώματος διατροφής μέσα στην ημέρα μαζί με το φαγητό.
Συνοψίζοντας, οι ελεύθερες ρίζες παράγονται φυσιολογικά από τον οργανισμό μας και διάφοροι περιβαλλοντικοί παράγοντες οδηγούν σε σημαντική αύξηση της ποσότητάς τους. Επομένως, καθώς δεν μπορούμε να τις αποφύγουμε στον απόλυτο βαθμό, είναι σημαντικό να αποφεύγουμε την έκθεσή μας στους παράγοντες αυτούς αλλά και να φροντίζουμε να παρέχουμε στο δέρμα μας επαρκή ποσότητα αντιοξειδωτικών ώστε να του δώσουμε την ευκαιρία να επανορθώσει την οξειδωτική βλάβη.
